آرتروز زانو عمدتاً به دلیل تخریب غضروف مفصل ایجاد می‌شود.  

شایع‌ترین علل: افزایش سن، اضافه وزن و آسیب‌های قبلی زانو (منیسک یا رباط).  

عوامل مهم دیگر: جنسیت مؤنث، ژنتیک و مشاغل/ورزش‌های سنگین.  

ضعف عضلات ران و ناهنجاری‌های زانو (پرانتزی/ضربدری) هم مؤثرند.  

ترکیب چند عامل خطر، بیماری را شدیدتر و زودرس‌تر می‌کند.

معمولا برای آن دسته از پارگی های منیسک که اصطلاحا ناپایدار بوده، و با وجود درمان های محافظتی و غیر جراحی، درد و علایم مکانیکی و فانکشنال ( گیر کردن و قفل شدن  یا خالی کردن زانو ) همچنان ادامه دارند، پیشنهاد جراحی آرتروسکپی و ترمیم منیسک می شود.

البته اگر برای بیمار در زمینه ساییدگی  پیشرفته زانو پارگی منیسک مطرح شده باشد، بیشتر درمان نهایی بیمار، یعنی  جراحی تعویزض مفصل زانو پیشنهاد می گردد تا جراحی آرتروسکپی.

پارگی های پایدار منیسک که بدون آسیب دیدگی خاصی در ام آر گزارش می شود، اگر در یک ورزشکار جوان دیده شود معمولا از تمرین ها و فشار زیاد به اصطلاح over use بوده و مدتی تمرین ها قطع و یا از فشار آنها کاسته می شود در صورت ادامه دار بودن علایم پس از ۲ تا ۳ ماه ، کاندید ترمیم جراحی از راه آرتروسکپی می باشند.

علامت بالینی این گونه پارگی ها بیشتر درد در چرخش و پرش های ورزشی بوده علایم مکانیکی و فانکشنال ندارند، و بااستراحت و پرهیز از فشار روی مفصل از علایم آن نیز کاسته می شود. 
در یک شخص میان سال با رادیوگرافی نرمال دیدن اینگونه پارگی های بدون ضربدیدگی  یا ورزش شدید میتواند شروع خراب شدگی بافتهای زانو ( دژنرسانس ) یا همان آرتروز زانو باشد.

با آگاهی از روند بیماری به بیمار وآشنایی با راههای مقابله با آن میتوان سرعت پیشروی آن را کند کرد.    

بله، برای بالای ۷۰ سال کاملاً توصیه و شایع است (بهترین نتایج رو همین گروه دارن).

عوارض جدی خیلی کم:

- عفونت: <۱٪  

- لخته: <۱٪ (با پیشگیری)  

- شل شدن پروتز: <۵٪ در ۱۵ سال  

رضایت بیماران بالای ۷۰ سال معمولاً بالای ۹۰٪ است.

معمولاً **همان روز عمل یا روز بعد** می‌تونی با عصا یا واکر راه بری (بار کامل روی پا بذاری).

- **پارگی ساده + ترمیم (دوختن منیسک):** ۱–۳ روز با عصا، بعد عادی راه رفتن  

- **برداشتن بخشی از منیسک (منیسکتومی جزئی):** اغلب همان روز بدون عصا یا با عصا تا ۱–۳ روز  

۹۰٪ بیماران بعد از ۱–۷ روز کامل راه می‌رن.  

۲. **داروهای ضدالتهاب**:  

   - ایبوپروفن، ناپروکسن، سلکوکسیب (با تجویز پزشک)  

   - در موارد شدید: کورتون خوراکی کوتاه‌مدت  

۳. **تزریق داخل مفصل**:  

   - کورتون (سریع و قوی)  

   - هیالورونیک اسید (ویسکوساپلیمنت)  

   - PRP (در موارد خاص)  

۴. **فیزیوتراپی و تقویت عضله چهارسر**  

۵. **کاهش وزن** (هر ۵ کیلو ≈ ۲۰ کیلو فشار کمتر روی زانو)  

۶. **زانوبند یا کفی طبی** (در صورت ناهنجاری)  

۷. اگر التهاب شدید و مداوم: آرتروسکوپی شستشوی مفصل یا تعویض مفصل  

بله، **کاملاً مفید و تقریباً ضروری** است.

دلایل کوتاه:

- بعد از تعویض مفصل زانو تا ۶–۱۲ هفته **نباید زانو را بیش از ۹۰ درجه خم کنید**.

- توالت ایرانی باعث خم شدن بیش از حد زانو و فشار روی پروتز می‌شود → خطر دررفتگی یا شل شدن پروتز.

- توالت فرنگی + **تبدیل توالت (نشیمنگاه بلند یا رایزر)** باعث می‌شود بدون خم شدن زیاد راحت بنشینید و بلند شوید.

توصیه پزشکان و انجمن ارتوپدی ایران و جهان:

- حداقل **۳ ماه اول فقط توالت فرنگی** (ترجیحاً با نشیمنگاه بلند ۴۵–۵۰ سانتی‌متری).

تعویض مفصل زانو در این افراد **ممنوع یا خیلی پرخطر** است:

- عفونت فعال در بدن یا زانو (تا درمان کامل ممنوع)  

- فلج کامل عضله چهارسر ران (نمی‌تونه پا رو صاف کنه)  

- بیماری عروق محیطی خیلی شدید (پا خون‌رسانی کافی نداره، زخم خوب نمی‌شه)  

- زخم باز یا عفونت پوستی در اطراف زانو  

- بیماری روانی شدید یا عدم همکاری بیمار (مثل دمانس پیشرفته)  

- بیماری قلبی-عروقی خیلی ناپایدار (که بیهوشی رو تحمل نکنه)  

- چاقی مفرط (BMI بالای ۴۵–۵۰) → خطر خیلی بالا، بعضی جراح‌ها قبول نمی‌کنن  

در بقیه موارد (حتی بالای ۸۵–۹۰ سال یا دیابت و فشار خون کنترل‌شده) معمولاً انجام می‌شه.

شایع‌ترین علل به ترتیب:

مصرف طولانی کورتون (شایع‌ترین در ایران – حتی ۱–۲ ماه دوز بالا)

مصرف الکل زیاد و مزمن

شکستگی یا دررفتگی گردن ران (قطع خون‌رسانی)

بیماری کم خونی داسی شکل (سیکل سل)

غواصی عمیق مکرر (بیماری غواصان – حباب نیتروژن)

لوپوس، بیماری‌های روماتیسمی + کورتون

بدون علت مشخص (ایدیوپاتیک – حدود ۲۰–۳۰٪)

خلاصه: ۷۰٪ موارد در ایران به خاطر کورتون یا الکل است.

شایع‌ترین‌ها:

پارگی رباط صلیبی قدامی (ACL) – شایع‌ترین دلیل حس «زانو می‌ره»

پارگی یا آسیب قدیمی منیسک (به‌خصوص منیسک داخلی)

شلی یا پارگی رباط‌های جانبی (MCL/LCL)

ضعف شدید عضله چهارسر ران (بعد از عمل یا بی‌حرکتی طولانی)

آسیب غضروف یا آرتروز پیشرفته (مرحله ۳–۴)

درمان کوتاه و عملی:

اگر ACL پاره → عمل بازسازی ACL (بهترین و قطعی‌ترین)

منیسک آسیب‌دیده → آرتروسکوپی + ترمیم یا برداشتن قسمت پاره

فقط ضعف عضله → فیزیوتراپی سنگین + تقویت چهارسر و همسترینگ (۳–۶ ماه)

آرتروز شدید + ناپایداری → در نهایت تعویض مفصل زانو

موقتاً: زانوبند مخصوص پایدارکننده (با hinge یا مفصل دار)

۱. کفش مناسب بپوش:

پاشنه حداکثر ۳–۴ سانت

پنجه پهن (شست فشار نخوره)

از کفش نوک‌تیز و تنگ ۱۰۰٪ دوری کن

۲. وزن را کنترل کن (هر ۵ کیلو اضافه وزن فشار زیادی به جلوی پا میاره)

۳. ورزش انگشتان پا:

روزانه با انگشتان پا حوله یا تیله جمع کن

جدا کردن انگشت شست از بقیه با فاصله‌گذار (separator)

۴. کفی و اسپلینت شبانه (به‌خصوص اگر سابقه خانوادگی داری یا شست کمی کج شده)

۵. صافی کف پا رو درمان کن (کفی طبی برای قوس پا)

کج شدن شست پا به سمت انگشت دوم

برجستگی قرمز و دردناک کنار شست (بونیون)

درد هنگام پوشیدن کفش (به‌خصوص تنگ)

پینه یا میخچه روی شست یا انگشت دوم

تورم و التهاب کنار مفصل شست

سفتی مفصل شست و کاهش حرکت آن

درد موقع راه رفتن طولانی یا ایستادن

تغییر شکل انگشتان دیگر (انگشت چکشی)

بله، می‌تونن، اما با این شرایط کوتاه:

آرتروز خفیف تا متوسط: بله، حتی توصیه می‌شه (روزانه ۲۰–۴۰ دقیقه پیاده‌روی آهسته).

آرتروز شدید (درد موقع راه رفتن روی زمین صاف): خیر یا فقط خیلی کوتاه و آهسته، وگرنه درد و تورم بدتر می‌شه.

نکات ضروری روی تردمیل:

سرعت ≤ ۴–۵ کیلومتر در ساعت

شیب صفر یا حداکثر ۱–۲٪

حتماً کفش خوب با کفی نرم/ژله‌ای

اگر درد یا تورم بعدش زیاد شد → قطع کن